De moord op Pamela Werner in 1937, twee ‘whodunnits’
Life and death in Old Peking, the Murder of Pamela Werner
Via de Weihsien groep (de online contactgroep van de oud-geïnterneerden van dat jappenkamp) hoorde ik dat zojuist een nieuw boek is verschenen met als onderwerp een cold case van een moord op een 17 jarig meisje, Pamela Werner, in 1937 in Peking. De moord vond plaats aan de vooravond van de Japanse bezetting. Peking was toen een nerveuze stad. Het boek heet Life & Death in Old Peking van G.D. Sheppard. Al eerder verscheen Midnight in Peking van Paul French over dezelfde zaak. Overigens kun je vandaag de dag een Midnight in Peking tour volgen. De tour laat een aantal plekken zien die een rol speelden bij de moord en is te vinden op Google.
Hoewel Paul French een aantal verdachten opvoert en een spannende reconstructie voorstelt van wat er gebeurd is, gaat Sheppard een flinke stap verder. Hij voert een aantal verdachten op, deels dezelfde mensen als French en trekt de biografieën van al deze voornamelijk westerse expats uitvoerig na. Op deze wijze schetst hij een prachtig beeld van de sociale en politieke structuren in het Peking vooral van de twintiger en dertiger jaren van de vorige eeuw: de verschillende werkgebieden, de Legation en het Legation kwartier, de Customs, de handel, de legereenheden, de verhoudingen tussen de Nationalisten en de buitenlanders, de opkomende Communisten. Aangezien hij van alle hoofdrolspelers een uitvoerig portret maakt en ook vertelt hoe het hen vergaat zowel voor, in als na de oorlog is het een prachtige studie over het Peking van de Republiek China geworden. Hij levert geen sluitend bewijs voor de oplossing van de moord, maar zijn conclusie is zeer aannemelijk op grond van al zijn onderzoek. (Overigens had Paul French een andere, minder aannemelijke conclusie) Het is een spannende whodunnit, maar tevens een interessant stuk geschiedenis.
Peking was een smeltkroes van nationaliteiten in de jaren 20 en 30 van de twintigste eeuw. Na de val van het keizerrijk rond 1912 bleven de meeste buitenlanders in de stad wonen. De stad was aantrekkelijk en bood heel veel vrijheid. Er woonden Chinezen, Japanners, Russen (veelal stateloze vluchtelingen) Europeanen en Amerikanen. Het gezag was in handen van wisselende krijgsheren. Er was een bruisend nachtleven en er was een levendige handel in opium en heroïne. Kunstenaars en journalisten voelden zich heel senang in de stad en de diplomaten woonden er in het veilige Legatiekwartier. Mabel Cabot schrijft over het Peking van 1921: ‘Het was een melting pot van contrasten en tegenstellingen: opium kits lagen naast het splinternieuwe Rockefeller hospital. Westerse liefdadigheidsinstellingen bestonden naast zware corruptie op alle niveaus. Schoonheid, sprookjesachtigheid en geheimzinnigheid naast armoede, honger en ziekte. Keizerlijke grandeur naast een drukke opkomende industriestad. Peking was nauwelijks veranderd sinds de Middeleeuwen, toen het hoofdstad werd. De oude stad was groots ontworpen, met muren eromheen en indrukwekkende poorten, de pracht van de pleinen van het paleis en de levendige kleuren van de keizerlijke daken. Het was al eeuwen een mysterieuze plek gebleven van gesloten hekken en muren, die de toegang versperden. Hoe mooier een huis van een rijke man was, hoe zorgvuldiger het verborgen werd. Zelfs als de hoofdpoorten opengegooid werden, werd het zicht op de tuin aan het oog onttrokken door een spirit screen, dat de privacy waarborgde tegen boze geesten. Ondanks de chaos bleef China het Westen fascineren en trok als een magneet ondernemers, intellectuelen als Malraux, Maurois en Russell en avonturiers aan van overzee.’
In 1937 werd Peking opgeschrikt door de brute moord op de 17 jarige Pamela Werner. Ze was net voor de kerstvakantie overgekomen uit het naburige Tientsin om kerst te vieren met haar vader. In Tientsin, dat aan de kust lag ten zuidoosten van Peking en in een paar uur met de trein te bereiken was, woonde ze bij een gastfamilie en was een leerling aan de Tientsin Grammar School. Deze moord is officieel nooit opgelost, tot groot verdriet van haar oude vader. Sheppard probeert in zijn recent verschenen boek een redelijke reconstructie te maken van wat er gebeurd is.
Midnight in Peking, the Murder That Haunted the Last Days of Old China
